ตัวเขียนกับเสียงอ่าน : ฝ่ายตะวันออก (๖)
ทั้งไทยและเขมรต่างก็ยืมภาษาบาลีสันสกฤตมาใช้ แต่วิธีอ่านก็แตกต่างกันไปตามระบบของตน
ตัวอย่าง เช่น
ภาษาบาลีสันสกฤต* ไทยเขียน ไทยอ่าน เขมรอ่าน
Bhumi ภูมิ [พูม พูมิ] [พูม]
Buddha พุทธ [พุด] [ปุด]
canda candra จันท์ จันทร์ [จัน] [จัน]
devatam เทวดา [เทวะดา] [เตเวียะตา]
dhamma dharma ธัมม ธรรม [ทำ] [เทือมเมียะ]
jaya ชัย [ไช] [เจ็ย]
muni มุนี [มุนี] [มุนิ]
siha สีห์ สีหะ [สี สีหะ] [เซ็ย เซ็ยฮะ] tara ดารา [ดารา] [ตารา]
ภาษาเขมร** เขมรอ่าน ไทยเขียน ไทยอ่าน
กมฺพุชา [กัมปุเจีย] กัมพูชา [กัมพูชา]
กํเฎา [ก็อมเดา] กำเดา [กำเดา]
เขฺมร [เคฺมร์] เขมร [ขะเหฺมน]
จฺรมุะ [จฺรอโมะห์] จมูก [จะหฺมูก]
จมฺเรีน [จ็อมเริน] เจริญ [จะเริน]
เฌี [เชอ] เฌอ [เชอ]
เฎีร [เดอร์] เดิน [เดิน]
เพญ [เป็ญ ปิญ] เพ็ญ [เพ็น]
รเบียบ [รัวเบียบ] ระเบียบ [ระเบียบ]
วงฺเวง [ว็วงเวง] วังเวง [วังเวง]
สปฺปาย [สับบาย] สบาย [สะบาย]
จากตัวอย่างคำไทยที่ทับศัพท์มาจากภาษาบาลีสันสกฤตและภาษาเขมรที่ยกมาข้างต้นนี้ จะเห็นได้ว่า ต่างภาษาต่างก็อ่านไปคนละอย่างตามระบบเสียงของตน เชื่อว่าผู้ใช้ภาษาทั่วไปที่มิใช่นักภาษาอาจจะไม่ทราบก็ได้ว่าคำเหล่านี้มีที่มาจากภาษาต่างประเทศ เพราะเข้ามาสู่ภาษาไทยนานแล้ว ไม่เหมือนภาษาอังกฤษใหม่ๆ ที่เพิ่งเข้ามา จึงจับความแตกต่างได้ง่าย
เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานนามสกุลนั้น ทรงกำหนดทั้งรูปเขียนภาษาไทย และรูปเขียนที่ใช้อักษรโรมันให้ด้วย แต่รูปอักษรโรมันที่ใช้นั้นรักษาความหมายของภาษาบาลีสันสกฤตไว้ หากอ่านตามอักษรโรมันโดยไม่รู้มาก่อนว่าภาษาไทยอ่านอย่างไรก็จะออกเสียงเป็นบาลีสันสกฤตหรืออังกฤษ โดยจะขอใช้ตัวอย่างเดิม ดังนี้
รูปเขียน เสียงอ่านแบบบาลีสันสกฤตหรืออังกฤษ ภาษาไทย
Bhumi [บูมิ] ภูมิ
Buddha [บุ๊ดด้า] พุทธ
canda candra [คันด้า คันดร้า] จันท์ จันทร์
devatam [เดวาตัม] เทวดา
dhamma dharma [ดัมมะ ดารมะ] ธัมม ธรรม
jaya [จะยะ] ชัย
muni [มุนิ] มุนี
siha [สีหะ] สีห์ สีหะ
tara [ตารา] ดารา
ฉะนั้น ชื่อ “วันเพ็ญ” “แสนดี” และ “สมร” จึงอาจจะมีผู้ใช้อักษรโรมันเขียนดังนี้
วันเพ็ญ = Vanben
แสนดี = Saendi (ตัว i มีเครื่องหมายคล้ายในภาษาฝรั่งเศส)
สมร = Samara
โดยสรุป ชื่อทั้ง ๓ ชื่อนี้จึงมีทางเลือกต่างๆ ดังนี้คือ
วันเพ็ญ = Wanphen One Pen Vanben
แสนดี = Sndi Saendi Sandy Saendi
สมร = Samn Samon Small Samara
ชื่ออื่นๆ ก็อยู่ในทำนองเดียวกันนี้ ขึ้นอยู่กับว่าเจ้าของชื่อต้องการใช้เกณฑ์ใด ใน ๔ เกณฑ์ต่อไปนี้คือ แบบถอดเสียง (transcription) แบบถอดอักษรเป็นอักษรโรมัน (Romanization) แบบถอดอักษรโดยเทียบกับภาษาอังกฤษ (Anglicization) และแบบของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทั้งหมดที่ได้กล่าวมานี้คงจะชี้ให้เห็นได้บ้างว่า ตัวเขียนกับเสียงอ่าน นั้นเป็น “คนละเรื่องเดียวกัน”
*เพื่อมิให้เกิดปัญหาในการเขียนอ่านตัวเทวนาครี จึงขอให้อักษรโรมันแทน
**เพื่อมิให้เกิดปัญหาในการเขียนอ่านตัวเขมร จึงขอให้อักษรไทยแทน
ผู้เขียน รศ. ดร.นิตยา กาญจนะวรรณ ภาคีสมาชิก สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน